Διπλή γιορτή είναι σήμερα, του Έθνους μας μεγάλη…

Ο απανταχού ελληνισμός τιμά σήμερα τους προγόνους του, που άρχισαν την επανάσταση το 1821 ενάντια στον τουρκικό ζυγό.
Παράλληλα τιμά την Ορθόδοξη πίστη του, εορτάζοντας την επέτειο αναγγελίας της γέννησης του Ιησού, τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου. Η 25η Μαρτίου είναι θρησκευτική αλλά και Εθνική εορτή.

Ακολουθούν μουσικές προτάσεις για αυτήν την διπλή γιορτή:

Απολυτίκιο του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου

Ελεύθεροι Πολιορκημένοι

Οι Ελεύθεροι Πολιορκημένοι είναι από τα κορυφαία έργα του Σολωμού και της νεοελληνικής ποίησης γενικότερα. Μπορούμε επίσης να πούμε ότι είναι το έργο ζωής του Σολωμού, αφού, όπως φαίνεται, τον απασχόλησε σε όλη τη διάρκεια της ώριμης ποιητικής του περιόδου.

Θέμα του είναι ο ηρωικός αγώνας των Μεσολογγιτών κατά τη δεύτερη πολιορκία του Μεσολογγίου (1825-1826) ως την απεγνωσμένη έξοδο, την παραμονή των Βαΐων. Ο ποιητής ξεκινώντας από το συγκεκριμένο ιστορικό γεγονός ανάγεται στον αγώνα του ανθρώπου για την ηθική, την εσωτερική του ελευθερία. Το έργο όμως ποτέ δεν ολοκληρώθηκε και έφτασε σ’ εμάς σε χειρόγραφα «αποσπάσματα» συγκροτημένα σε τρία Σχεδιάσματα¹ που το καθένα τους αντιπροσωπεύει όχι μονάχα διαφορετικό στάδιο επεξεργασίας αλλά και διαφορετική ποιητική αντίληψη.

Βασικό κείμενο για την κατανόηση του σολωμικού έργου είναι τα Προλεγόμενα του Ιάκωβου Πολυλά (στην έκδοση των Ευρισκομένων). Μιλώντας ειδικά για τους Ελεύθερους Πολιορκημένους ο Πολυλάς λέει ότι η ηθική ελευθερία είναι το πιο οχυρό καταφύγιο της ανθρώπινης ψυχής που πολιορκείται από τη φυσική βία. Ο άνθρωπος που συνειδητοποιεί την αυτονομία του απέναντι στις φυσικές δυνάμεις οδηγείται στη δράση και από τη σύγκρουση αυτή γεννιούνται οι υψηλές πράξεις. Στο ποίημα έπρεπε να φανεί ακέραιος ο άνθρωπος· το ύψος της ψυχής του και συνάμα τα φυσικά αισθήματα (έρωτας, μητρική αγάπη, ενθουσιασμός της δόξας, φιλοζωία, έρωτας προς τα κάλλη της φύσης) σε όλη τους τη σφοδρότητα, την ώρα που τα σκεπάζει η σκιά του θανάτου. Και συγχρόνως αυτή η υπεροχή του πνεύματος μπροστά στη βία έπρεπε να φανεί και στον ανδρικό και στο γυναικείο χαρακτήρα.

Στην ουράνια γαλήνη, όπου υψώνει ο Σολωμός τους Πολιορκημένους, έτσι που «όλα τους τα έργα τα λόγια και οι στοχασμοί να παρομοιάζονται με το ωραιότερο και τερπνότερο γέννημα της φύσης» αντιπαρατάσσεται η άγρια ζωική δύναμη του βαρβάρου που περιπαίζει την αδυναμία τους, αλλά τελικά, ταπεινωμένος, αδημονεί που δεν μπορεί να τους καταβάλει. Έτσι οι Ελεύθεροι Πολιορκημένοι θριαμβεύουν και μέσα στην ψυχή των εχθρών τους. (Νέα Ελληνική Λογοτεχνία Α΄Λυκείου)

Έναν αιώνα περίπου μετά την πρώτη έκδοση του ποιήματος και συγκεκριμένα το 1963 ένας νεαρός συνθέτης 24 ετών ξεκίνησε δειλά δειλά τη μελοποίηση μέρους του ποιήματος την οποία ολοκλήρωσε 14 χρόνια αργότερα το 1977. Ο συνθέτης ήταν βέβαια ο μεγαλοφυής Γιάννης Μαρκόπουλος.Στο δύσκολο εγχείρημα της επιλογής των κατάλληλων προς μελοποίηση στίχων και του γενικότερου σχεδιασμού του λιμπρέτου ο Μαρκόπουλος συνεπικουρήθηκε από τον καθηγητή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και μετέπειτα Ακαδημαϊκό Λίνο Πολίτη που ήταν ο κλασσικότερος ίσως μελετητής του έργου του Σολωμού κατά τον 20ο αιώνα.

Ο Μαρκόπουλος έδωσε τελικά στο έργο τη μορφή λαϊκής λειτουργίας και το παρουσίασε για πρώτη φορά το 1977 στο γήπεδο του Παναθηναϊκού αφού δεν του παραχωρήθηκε άλλος χώρος. Ο συνθέτης είχε δηλώσει ότι ήταν μεγάλη τιμή για τον ίδιο να κατέβει ο Εθνικός μας ποιητής μπροστά σε 22 χιλιάδες νέους.

Στο δίσκο συμμετείχαν ο Νίκος Ξυλούρης, ο Λάκης Χαλκιάς, ο Ηλίας Κλωναρίδης, η μεγάλη ηθοποιός Ειρήνη Παππά ως αφηγήτρια, η χορωδία Πρεβέζης και περίπου 20 μουσικοί. Την ενορχήστρωση και τη διεύθυνση της ορχήστρας είχε αναλάβει ο συνθέτης. Η έκδοση του δίσκου έγινε από την COLUMBIA και η καταγραφή διήρκεσε περίπου δυόμιση μήνες. Το έργο παρουσιάστηκε δεκάδες φορές στη συνέχεια σε πολλά μέρη της Ελλάδας και του εξωτερικού. Σε μια από αυτές, στο Μεσολόγγι το 2002, ο Μαρκόπουλος αναγορεύτηκε επίτιμος δημότης της Ιερής Πόλης.

Όσο κι αν φαίνεται αξιοπερίεργο το έργο δεν αντιμετωπίστηκε πάντα με θετικά σχόλια αλλά με το πέρασμα του χρόνου βρήκε τη θέση του στο πάνθεον των κορυφαίων έργων όλων των εποχών αφού ο συνδυασμός υψηλότατης ποίησης και απαράμιλλης μουσικής, μαζί με την ανεκτίμητη προσφορά όλων των συντελεστών, έδωσαν ένα πραγματικά μνημειώδες αποτέλεσμα. (αποσπάσματα από άρθρο του Δημήτρη Κονιδάρη)

Ακολουθεί ολόκληρος ο διπλός δίσκος. Ας τον ακούσουμε όλοι μας.

Καλή ακρόαση !